Giuseppe Verdi: 28 όπερες βήμα προς βήμα

Ένας πλήρης οδηγός των έργων. Η υπόθεση, η πρώτη παρουσίαση, η υποδοχή, οι ιδανικές διανομές, η δισκογραφία

Από τον Βέρντι γνωρίζουμε τα αριστουργήματα και οι καρποί των «δύσκολων χρόνων» του επανεμφανίζονται μόνο με την ευκαιρία μιας επανάληψης ή μιας ηχογράφησης. Καθένα από αυτά τα 28 σκηνικά έργα είναι ωστόσο αποκαλυπτικό της διαρκούς και σπάνιας καλλιτεχνικής εξέλιξής του που θα τον οδηγήσει από τον ­ επηρεασμένο από τον Ντονιτσέτι ­Ομπέρτο στον υπερμοντέρνο Φάλσταφ.

Στις παρουσιάσεις που ακολουθούν, οι οποίες είναι τόσο σημείο αναφοράς όσο και οδηγός, συλλέξαμε τις απαραίτητες πληροφορίες για τους λάτρεις της μουσικής: χρονολογία, τόπος, συνθήκες της δημιουργίας και θέμα του κάθε έργου αλλά επίσης, με πιο υποκειμενικό τρόπο, τις αξιόλογες σκηνοθεσίες και τους σημαντικούς μαέστρους.

Για κάθε έργο προτείνουμε δύο ηχογραφήσεις: μία «επίσημη», που πραγματοποιήθηκε σε στούντιο, και μία ζωντανή, που μας παρηγορεί αρκετά συχνά για τις παραλείψεις και τα λάθη της εμπορικής παραγωγής. Για την τελευταία υποδεικνύουμε τη χρονολογία της αλλά δίνουμε και κάποια στοιχεία: τα έργα αυτά περνούν γρήγορα από τον έναν παραγωγό στον άλλον και συχνά είμαστε ενημερωμένοι με καθυστέρηση για μια επανέκδοση.

Στην περίπτωση των τίτλων που έχουν ηχογραφηθεί περισσότερες φορές η επιλογή ήταν δύσκολη: στον λυρικό τομέα είναι σπάνιες οι απόλυτες αναφορές αλλά σπάνιες είναι επίσης και οι διανομές που δεν περιλαμβάνουν τουλάχιστον έναν ερμηνευτή ικανό να απογειώσει το σύνολο. Οσο αυθαίρετο και αν φαίνεται αυτό, η επιλογή των δύο εκτελέσεων ανά έργο μας φάνηκε ότι ήταν μια ξεκάθαρη λύση… και υπόκειται σε καρποφόρες συζητήσεις.

Τέλος ­ άκρως υποκειμενικοί και αγνοώντας κάθε ενδεχόμενο που μπορεί να συμβεί μέσα στον χρόνο ­ φανταστήκαμε για κάθε έργο την ιδανική διανομή. Εσείς φανταστείτε τη δική σας!

(Ολα τα ονόματα μεταγράφονται στα ελληνικά. Μόνο στη δισκογραφία τα ονόματα παρουσιάζονται με τον τρόπο που αναγράφονται στους δίσκους)

Ομπέρτο, κόμης του Σαν Μπονιφάτσιο

Oberto, conte di San Bonifacio

Θέμα
Το 1228, στο Μπασάνο, ο νεαρός κόμης Ρικάρντο ετοιμάζεται να παντρευτεί με την Κουνίτσια, αδελφή του Ετσελίνο ντα Ρομάνο. Αυτό όμως δεν τον εμποδίζει να γοητεύσει τη Λεονόρα, κόρη του φίλου του Ομπέρτο, κόμη του Σαν Μπονιφάτσιο. Ο Ομπέρτο αναγκάζει την κόρη του να αποκαλύψει τα πάντα στην Κουνίτσια, η οποία είναι έτοιμη να ματαιώσει τον γάμο της και να πιέσει τον άπιστο να παντρευτεί τη Λεονόρα. Αλλά ο Ομπέρτο είναι πιο δραστικός: σκοτώνει τον Ρικάρντο σε μονομαχία. Η Λεονόρα αποσύρεται σε μοναστήρι.

Υποδοχή
Η παρουσίαση της πρώτης όπερας του Βέρντι στέφθηκε με επιτυχία. Το έργο ανέβηκε πάλι στη Σκάλα του Μιλάνου το 1840 και στη Γένοβα τον επόμενο χρόνο. Ο εκδότης Ρικόρντι αποκτά τα δικαιώματα για 2.000 αυστριακές λίρες και ο ιμπρεσάριος Μερέλι αποφασίζει να αναλάβει την καριέρα του Βέρντι.

Σημαντικές Σκηνοθεσίες
Εκτός από τη σκηνοθεσία του Gianfranco De Bosio στο Δημοτικό Θέατρο της Μπολόνια το 1977, δεν έχει καταγραφεί καμία άλλη μεγάλη παραγωγή του έργου.

Μεγάλοι Μαέστροι
Η πρώτη όπερα του Βέρντι ανεβαίνει σπάνια και δεν έχει προσελκύσει διάσημους μαέστρους. Ο μεγάλος Τζιαναντρέα Γκαβατσένι, o οποίος έχει αποκαταστήσει ένα μεγάλο μέρος του ρομαντικού ρεπερτορίου, δεν την έχει διευθύνει ποτέ. Αραγε θα ενδιαφερθεί ποτέ ένας Ρικάρντο Μούτι; Το ευχόμαστε θερμά. Εν τω μεταξύ ο Νέβιλ Μάρινερ στην ηχογράφησή του 1999 αποκαλύπτεται εκπληκτικά ικανός.

Ιδανική διανομή
Samuel Ramey, Angeles Gulin, Marilyn Horne, Carlo Bergonzi, Gianandrea Gavazzeni (διεύθυνση).

Δισκογραφία
– Σε στούντιο
Samuel Ramey, Maria Guleghina, Victoria Urmana, Stuart Neil, Academy of St. Martin-in-the-Fields, Neville Marriner (διεύθυνση). Ηχογρ. 1998. Αλμπουμ των δύο CD, Philips 454 472-2.
– Ζωντανή ηχογράφηση
Simon Este, Angeles Gulin, Viorica Cortez, Umberto Grill, Χορωδία και Ορχήστρα του Δημοτικού Θεάτρου της Μπολόνια, Zoltan Pesko (διεύθυνση). Ηχογρ. 1977. Δύο CD, Warner Fonit 3984 29181-2.

---

Μια μέρα βασιλείας

Un giorno di regno

Θέμα
Για να αποφύγει τους εχθρούς του ο Στανίσλαος, βασιλιάς της Πολωνίας, ζητεί από τον ιππότη Μπελφιόρε να πάρει τη θέση του. Ο Μπελφιόρε παίζει τόσο καλά τον ρόλο του που φθάνει στο σημείο να κορτάρει την πρώην ερωμένη του, την όμορφη μαρκησία Ντελ Πότζιο, υποκρινόμενος τον βασιλιά. Υστερα από πολλές περιπέτειες κωμικού χαρακτήρα ο βασιλιάς ξαναπαίρνει τη θέση του, ο Μπελφιόρε γίνεται στρατάρχης και παντρεύεται τη μαρκησία.

Υποδοχή
Παταγώδης αποτυχία. Το έργο αποσύρθηκε και αντικαταστάθηκε από τον Ομπέρτο. Ο Βέρντι, με ψυχικά τραύματα, θα ασχοληθεί ξανά με την κωμική όπερα ύστερα από 51 χρόνια, με τον Φάλσταφ.

Σημαντικές Σκηνοθεσίες
Το έργο αυτό παίχθηκε ελάχιστες φορές, όμως αναβίωσε σε μια παράσταση που ανέβασε ο Γκρίσα Αζαγκαρόφ τον Σεπτέμβριο του 1999 στην Οπερα της Ζυρίχης.

Μεγάλοι Μαέστροι
Η φίνα και καλογραμμένη αυτή παρτιτούρα αξίζει να ανακαλυφθεί και πάλι. Το 1973 ο Λαμπέρτο Γκαρντέλι κατάφερε να εξυμνήσει το λεπτό ύφος της, χωρίς να αποδώσει το πνεύμα της όπερας μπούφα.

Ιδανική διανομή
Gabriel Bacquier, Ilva Ligabue, Lucia Valentini-Terrani, Alfredo Kraus, Alberto Zedda (διεύθυνση).

Δισκογραφία
– Σε στούντιο
Ingvar Wixell, Fiorenza Cossotto, Jessye Norman, Jose Carreras, Ambrosian Singers, Royal Philharmonic Orchestra, Lamberto Gardelli (διεύθυνση). Ηχογρ. 1973. Δύο CD, Philips 422 429-2.
– Ζωντανή ηχογράφηση
Domenico Trimarchi, Margherita Rinaldi, Elena Zilio, Vitta Terranova, Χορωδία του Φεστιβάλ του Bregenz, Συμφωνική Ορχήστρα της Βιέννης, Piero Bellugi (διεύθυνση). Ηχογρ. 1974.

---

Ναμπούκο

Nabucodonosor

Θέμα
Ο αρχιερέας Ζαχαρίας προσπαθεί να ανεβάσει το ηθικό των εβραίων φυλακισμένων του Ναβουχοδονόσορα, βασιλιά της Βαβυλώνας. Ο βασιλιάς έχει φυλακίσει και την κόρη του Φενένα. Ο Ιουδαίος Ισμαήλ ερωτεύεται τη νέα κοπέλα και επισπεύδει την αποφυλάκισή της. Στην απουσία του Ναμπούκο, η Φενένα παίρνει τον θρόνο και η σκλάβα Αμπιγκαΐλε σχεδιάζει να τη δολοφονήσει για να σφετεριστεί την εξουσία. Ο Ναμπούκο, που όλοι τον πίστευαν νεκρό, επιστρέφει και ανακηρύσσεται θεός. Παρ’ όλα αυτά η Αμπιγκαΐλε κατορθώνει να εκθρονίσει τον Ναμπούκο και αποφασίζει να θυσιάσει τους Εβραίους. Ο βασιλιάς όμως, με τη βοήθεια των Ασσυρίων, βαδίζει προς τη Βαβυλώνα. Φθάνει εγκαίρως για να σώσει τη Φενένα. Η Αμπιγκαΐλε αυτοκτονεί ζητώντας συγγνώμη.

Υποδοχή
Θρίαμβος σε κοινό και κριτικούς: εννέα παραστάσεις το 1842, 57 τον επόμενο χρόνο. Οι πατριώτες βλέπουν το έργο ως μια αλληγορία της καταπιεσμένης Ιταλίας. Το χορωδιακό «Va Pensiero» γνωρίζει τεράστια επιτυχία. Ο Βέρντι κατορθώνει να πάρει παραγγελία από τη Σκάλα για το εναρκτήριο έργο της επόμενης περιόδου. Παραστάσεις, από την επόμενη περίοδο, στη Βιέννη και στην Πάρμα.

Σημαντικές Σκηνοθεσίες
Στο Κόβεντ Γκάρντεν του Λονδίνου, το 1972, το υπέροχο θέαμα «noir sur noir» (σκοτάδι στο σκοτάδι) του Βάτσλαν Κάσλικ όφειλε πολλά στα σκηνικά του Γιόζεφ Σβόμποντα. Σε ό,τι αφορά την παραγωγή του Λούκα Ρονκόνι στο Δημοτικό Θέατρο της Φλωρεντίας, το 1977, επανατοποθέτησε με λαμπρό τρόπο την πλοκή στο πλαίσιο του ιταλικού Risorgimento.

Μεγάλοι Μαέστροι
Μεταξύ των έργων της νεότητας του Βέρντι, ο Ναμπούκο είναι ένα από αυτά που γνώρισαν τη δόξα και επομένως προκάλεσαν το ενδιαφέρον μαέστρων του επιπέδου του Βιτόριο Γκουί (1949 στη Νάπολι), του Τζιαναντρέα Γκαβατσένι (1966 στη Ρώμη) και του Ρικάρντο Μούτι (1977 στη Φλωρεντία).

Ιδανική διανομή
Tito Gobbi, Julia Varady, Nicolao Ghiaurov, Carlo Cossutta, Riccardo Muti (διεύθυνση).

Δισκογραφία
– Σε στούντιο
Matteo Manuguerra, Renata Scotto, Nicolao Ghiaurov, Veriano Luchetti, Ambrosian Chorus, Orchestra Philarmonia, Riccardo Muti (διεύθυνση). Ηχογρ. 1978. Αλμπουμ των δύο CD, ΕΜΙ 7474888-2.
– Ζωντανή ηχογράφηση
Giangiacomo Guefi, Elena Souliotis, Nicolao Ghiaurov, Gianni Raimondi, Χορωδία και Ορχήστρα της Σκάλας του Μιλάνου, Gianandrea Gavazzeni (διεύθυνση). Ηχογρ. 1966.

---

Οι Λομβαρδοί στην πρώτη σταυροφορία

I Lombardi alla prima crociata

Θέμα
Ο Παγκάνο, ο οποίος παλιά είχε αποπειραθεί να σκοτώσει τον αδελφό του από ζήλια, επιστρέφει από την εξορία φαινομενικά μεταμελημένος. Αλλά με τη βοήθεια του Πίρο προσπαθεί πάλι να δολοφονήσει τον Αρβίνο. Τραγικό λάθος: αυτός τον οποίο σκοτώνει είναι ο πατέρας του. Συλλαμβάνεται. Στη συνέχεια μεταφερόμαστε στην Αντιόχεια. Ο Παγκάνο αποσύρθηκε στα περίχωρα της πόλης για να εξιλεωθεί για τα εγκλήματά του, ενώ ο γιος του τυράννου Ακάνιο είναι ερωτευμένος με μια χριστιανή φυλακισμένη, την Γκριζέλντα, κόρη του Αρβίνο. Επειτα από πολλές περιπέτειες η Γκριζέλντα σώζει τους Σταυροφόρους κάνοντας να ξεπηδήσει νερό μέσα στην έρημο, ο Παγκάνο και ο Αρβίνο συμφιλιώνονται, και το χριστιανικό λάβαρο κυματίζει επάνω από την Ιερουσαλήμ.

Υποδοχή
Θριαμβευτική επιτυχία, αλλά οι κριτικοί θεωρούν το έργο επανάληψη του Ναμπούκο. Θα είναι η πρώτη όπερα του Βέρντι που θα παρουσιαστεί στις ΗΠΑ (στη Νέα Υόρκη, στην Palmo Opera House, το 1847).

Σημαντικές Σκηνοθεσίες
Μια μεγάλη γυμνή σκηνή, ομάδες ανθρώπων, εκτυφλωτικοί φωτισμοί: ο Λουίτζι Σκαρτσίνα, το 1969 στην Οπερα της Ρώμης, τονίζει με έξυπνο τρόπο τα καίρια σημεία του έργου.

Μεγάλοι Μαέστροι
Ο Τζιαναντρέα Γκαβατσένι, μεγάλος γνώστης της ρομαντικής ιταλικής όπερας, συνέβαλε σε μεγάλο βαθμό στην αναβίωση αυτού του έργου (το 1969 στην Οπερα της Ρώμης), το οποίο είναι γραμμένο στα χνάρια του Ναμπούκο.

Ιδανική διανομή
Renata Scotto, Luciano Pavarotti, Samuel Ramey, Gianandrea Gavazzeni (διεύθυνση).

Δισκογραφία
– Σε στούντιο
Christina Deutekom, Placido Domingo, Ruggero Raimondi, Ambrosian Singers, Royal Philharmonic Orchestra, Lamberto Gardelli (διεύθυνση). Ηχογρ. 1971. Αλμπουμ των δύο CD, Philips 422 420-2.
– Ζωντανή ηχογράφηση
Renata Scotto, Luciano Pavarotti, Ruggero Raimondi, Χορωδία και Ορχήστρα της Οπερας της Ρώμης, Gianandrea Gavazzeni (διεύθυνση). Ηχογρ. 1969.

---

Ερνάνης

Ernani

Θέμα
Ο Ερνάνης έχει δύο στόχους: να εξεγερθεί εναντίον του βασιλιά της Ισπανίας Καρόλου, ο οποίος τον προέγραψε, και να αρπάξει την Ελβίρα, που αγαπά, από τον γέρο Ντον Ρουύ Γκόμες, που πρόκειται να παντρευτεί. Ο βασιλιάς, ο οποίος επίσης αγαπά την Ελβίρα, την πιάνει μαζί με τον Ερνάνη. Ο Ντον Ρουύ Γκόμες αναμειγνύεται στην υπόθεση. Ο Ερνάνης σώζεται την τελευταία στιγμή. Στο τέλος μιας σειράς περιπετειών ο Ερνάνης υπόσχεται στον Ντον Ρουύ ότι θα είναι στο έλεός του, από τη στιγμή που θα εκδικηθεί τον βασιλιά. Η συνωμοσία όμως αποτυγχάνει όταν ο Κάρολος ανακηρύσσεται αυτοκράτορας. Ο Κάρολος δίνει στον αντίζηλό του για γυναίκα του την Ελβίρα! Κατά τη διάρκεια του γάμου ο Ντον Ρουύ επιστρέφει και ζητεί από τον Ερνάνη να αυτοκτονήσει. Ο Ερνάνης αυτοκτονεί ενώ η Ελβίρα πέφτει άψυχη επάνω στο σώμα του.

Υποδοχή
Επιτυχία, αλλά ο Βέρντι, που είχε αρνηθεί στη διεύθυνση του θεάτρου να είναι ο ήρωάς του ρόλος κοντράλτο, δεν ικανοποιήθηκε ούτε από τους τραγουδιστές ούτε από την παράσταση.

Σημαντικές Σκηνοθεσίες
Παρά την εγγύηση του Ουγκό, ο Ερνάνης ενέπνευσε πολύ λίγο τους σκηνοθέτες. Ούτε ο Λούκα Ρονκόνι στη Σκάλα του Μιλάνου ούτε, πιο πρόσφατα, ο Γκέιαμ Βικ στην Οπερα της Βιέννης ξέφυγαν από μια απεικόνιση καλής ποιότητας.

Μεγάλοι Μαέστροι
Ο Τζιαναντρέα Γκαβατσένι αλλά επίσης και ο μεγάλος Δημήτρης Μητρόπουλος (το 1956 στη Νέα Υόρκη ­ το 1959 στη Φλωρεντία) ενδιαφέρθηκαν γι’ αυτή τη δυνατή διασκευή του δράματος του Ουγκό. Ο Ρικάρντο Μούτι, το 1983 στη Σκάλα, απέδειξε για άλλη μία φορά την αγάπη του γι’ αυτό το ρεπερτόριο.

Ιδανική διανομή
Katia Ricciarelli, Leo Nucci, Nicolai Ghiaurov, Neil Schicoff, Seiji Ozawa (διεύθυνση).

Δισκογραφία
– Σε στούντιο
Placido Domingo, Mirella Freni, Renato Bruson, Nicolai Ghiaurov, Χορωδία και Ορχήστρα της Σκάλας του Μιλάνου, Riccardo Muti (διεύθυνση). Ηχογρ. 1983. Αλμπουμ με τρία CD, ΕΜΙ 747083 8.
– Ζωντανή ηχογράφηση
Mario Del Monaco, Anita Cerquetti, Cornell Mc Neil, Χορωδία και Ορχήστρα της Μητροπολιτικής Οπερας της Νέας Υόρκης, Δημήτρης Μητρόπουλος (διεύθυνση). Ηχογρ. 1957.

---

Οι δύο Φόσκαρι

I due Foscari

Θέμα
Στη Βενετία, τον 15ο αιώνα, ο Τζάκοπο, γιος του δόγη Φραντσέσκο Φόσκαρι, επιστρέφει από την εξορία που του είχε επιβάλει ο πατέρας του ως τιμωρία για τις ακολασίες του. Ο Τζάκοπο Λορεντάνο, εχθρός των Φόσκαρι, καταγγέλλει τον νέον άνδρα στο Συμβούλιο των Δέκα επικρίνοντάς τον για προδοσία εναντίον της δημοκρατίας. Με ματωμένη την καρδιά ο δόγης πρέπει πάλι να εξορίσει τον γιο του. Ο γιος πεθαίνει και ο πατέρας του παραιτείται μετά από 30 χρόνια έντιμης διακυβέρνησης.

Υποδοχή
Χλιαρή υποδοχή, ιδίως εξαιτίας των τραγουδιστών, για τους οποίους ο Βέρντι είχε ωστόσο γράψει για πρώτη φορά ρόλους κατά παραγγελία. Οι κριτικοί όμως εκτιμούν το προσωπικό ύφος του έργου, κάτι το οποίο ο συνθέτης δεν είχε συνηθίσει ως τότε.

Σημαντικές Σκηνοθεσίες
Ο Πιερ Λουίτζι Πίτσι στην Οπερα της Νίκαιας χρησιμοποίησε εύστοχα το στυλ του για να παρουσιάσει τον κόσμο των Φόσκαρι: ένα μαύρο σύμπαν με κόκκινες και χρυσές πινελιές. Συμβατική όμως η διδασκαλία των ερμηνευτών.

Μεγάλοι Μαέστροι
Το έργο αυτό, που προβάλλει τα ενδόμυχα συναισθήματα των ηρώων του, βρήκε στον Κάρλο Μαρία Τζουλίνι έναν εξαιρετικά εκφραστικό ερμηνευτή (Ραδιόφωνο του Μιλάνου, 1951) και στον Τούλιο Σεραφίν έναν υπέροχο στυλίστα (Βενετία, 1957).

Ιδανική διανομή
Katia Ricciarelli, Piero Cappuccilli, Giacomo Aragall, Carlo Maria Guilini (διεύθυνση).

Δισκογραφία
– Σε στούντιο
Katia Ricciarelli, Piero Cappuccilli, Jose Carreras, Χορωδία και Ορχήστρα της αυστριακής Ραδιοφωνίας, Lamber Gardelli. Ηχογρ. 1977, άλμπουμ με δύο CD, Philips 422 426-2.
– Ζωντανή ηχογράφηση
Leyla Genser, Mitro Picchi, Giangiacomo Guelfi, Χορωδία και Ορχήστρα της Fenice της Βενετίας, Tullio Serafin. Ηχογρ. 1957.

---

Ζαν ντ’Αρκ (Η Παρθένος της Ορλεάνης)

Giovanna d’Arco

Θέμα
Ενώ η Γαλλία φαίνεται χαμένη και ο βασιλιάς Κάρολος Ζ’ καταθέτει το σπαθί του μπροστά σε μια εικόνα της Παναγίας, η Ιωάννα παρακαλεί τον βασιλιά να μην απογοητευτεί και του προτείνει να πολεμήσει γι’ αυτόν. Ο πατέρας της Ιωάννης, Ζακ ντ’ Αρκ, πιστεύοντας ότι η κόρη του καθοδηγείται από την αγάπη της για τον βασιλιά, ενώ αυτή ακούει θείες φωνές, προσπαθεί να την αποτρέψει. Παρά τις νίκες που κερδήθηκαν χάρη στην κόρη του, ο Ζακ εκστομίζει φρικτές κατηγορίες εναντίον της. Επάνω στην πυρά η μελλοντική αγία διακηρύσσει την αθωότητά της. Ελευθερώνεται, σώζει τη χώρα της, αλλά πεθαίνει στη μάχη.

Υποδοχή
Η υποδοχή ήταν ευνοϊκή, παρά τη μέτρια ορχήστρα και την επιλογή των τραγουδιστών. Ωστόσο οι κριτικοί υπογράμμισαν την αυθεντικότητα του ορχηστρικού μέρους. Ο Βέρντι θύμωσε με τον ιμπρεσάριό του Μερέλι και αρνήθηκε να παραστεί στην πρεμιέρα. Δεν θα γράψει πια ξανά για τη Σκάλα του Μιλάνου παρά μόνο 42 χρόνια αργότερα.

Σημαντικές Σκηνοθεσίες
Δεν μπορούν να γίνουν πολλά για αυτό το έργο με το ιδιόρρυθμο λιμπρέτο, αν εξαιρέσουμε τις ζωντανές σκηνές που σκηνοθέτησε ο Αλμπέρτο Φασίνι στο Fenice της Βενετίας το 1972.

Μεγάλοι Μαέστροι
Ο Τζέιμς Λιβάιν και ο Ρικάρντο Σαϊγί δίνουν o καθένας νέα πνοή σε αυτό το έργο που το λιμπρέτο του το υποβαθμίζει αλλά διανθίζεται με όμορφες μουσικές στιγμές.

Ιδανική διανομή
Katia Ricciarelli, Carlo Bergonzi, Sherill Milnes, Tullio Serafin (διεύθυνση).

Δισκογραφία
– Σε στούντιο
Montserrat Caballe, Placido Domingo, Sherill Milnes, Ambrosian Chorus, Συμφωνική Ορχήστρα του Λονδίνου, James Levine (διεύθυνση). Ηχογρ. 1972, άλμπουμ των δύο CD, ΕΜΙ Classics CMS 763 226-2.
– Ζωντανή ηχογράφηση
Katia Ricciarelli, Flaviano Labo, Mario Zanasi, Χορωδία και Ορχήστρα του Θεάτρου Fenice της Βενετίας, Carlo Franci (διεύθυνση). Ηχογρ. 1973.

---

Αλτσίρα

Alzira

Θέμα
Η όμορφη Αλτσίρα είναι αρραβωνιασμένη με τον Τσαμόρα, ταγματάρχη των περουβιανών στρατευμάτων στον αγώνα τους εναντίον των εισβολέων Ισπανών. Στο τέλος μιας μάχης όμως αναγγέλλεται ο θάνατος του Τσαμόρα. Η Αλτσίρα αιχμαλωτίζεται, αναγκάζεται να αποδεχθεί τον χριστιανισμό και να παντρευτεί τον ισπανό κυβερνήτη Γκούτσμαν. Ο Τσαμόρα όμως επιστρέφει και προκαλεί τον Γκούτσμαν. Ο κυβερνήτης τραυματισμένος, για να συγχωρεθεί, ονομάζει τον Τσαμόρα κυβερνήτη. Ο Τσαμόρα γίνεται χριστιανός και παντρεύεται την Αλτσίρα.

Υποδοχή
Οι Ναπολιτάνοι βρίσκουν τη μουσική του Βέρντι υπερβολικά θορυβώδη και την όπερα μικρής διάρκειας. Το San Carlo πληρώνει στον Βέρντι ένα επιπλέον ποσό για να προσθέσει μια εισαγωγή. Η χειρότερη κριτική θα γίνει αργότερα από τον ίδιο τον Βέρντι: «Αυτή η όπερα, ειλικρινά, είναι κακή!».

Σημαντικές Σκηνοθεσίες
Του Τζούλιο Κατσαλέτ στην Οπερα της Βιέννης το 1980 και του Τζουλιάνο Μοντάλντο στην Αρένα της Βερόνας το 1985.

Μεγάλοι Μαέστροι
Πολύ λίγοι μαέστροι έξω από την Ιταλία προσπάθησαν να υπερβούν τις αδυναμίες αυτού του έργου. Ο Φράνκο Καπουάνα ήταν τέλειος, αν και ξεχασμένος (Οπερα της Ρώμης, 1967).

Ιδανική διανομή
Virginia Zeani, Placido Domingo, Renato Bruson, Riccardo Muti (διεύθυνση).

Δισκογραφία
– Σε στούντιο
Ileana Cortubas, Francisco Araiza, Renato Bruson, Χορωδία και Ορχήστρα της Ραδιοφωνίας του Μονάχου, Lamberto Gardelli (διεύθυνση). Ηχογρ. 1983, ένα άλμπουμ με δύο CD, Orfeo-Harmonia Mundi C0578232 Η.
– Ζωντανή ηχογράφηση
Virginia Zeani, Gianfranco Cecchele, Cornell McNeil, Χορωδία και Ορχήστρα της Οπερας της Ρώμης, Franco Capuana (διεύθυνση). Ηχογρ. 1967.

---

Αττίλας

Attila

Θέμα
Ο ρωμαίος στρατηγός Ετζιο συμμαχεί με τον Αττίλα, βασιλιά των Ούννων: δεν θα τον πολεμήσει αν του αφήσει την Ιταλία. Εν τω μεταξύ η Ονταμπέλα, κόρη του άρχοντα Ακουίλιου, αποφασίζει να εκδικηθεί για τον χαμό του πατέρα της, που τον σκότωσε ο βάρβαρος. Με τη βοήθεια του αρραβωνιαστικού της Φορέστο επιχειρεί να σαγηνέψει τον Αττίλα. Μετά από διάφορες συναρπαστικές περιπέτειες τον διαπερνά με το ξίφος της.

Υποδοχή
Διαποτισμένο από επαναστατικές ιδέες που θα αναστατώσουν την Ιταλία, το έργο γνωρίζει ενθουσιώδη υποδοχή. Ολες οι ιταλικές πόλεις ζητωκραυγάζουν την περιβόητη φράση του Ετζιο «Resti l’ Italia a me» («Ασε την Ιταλία σε μένα»). Οταν η ενότητα της Ιταλίας πραγματοποιήθηκε το έργο ανέβηκε πολύ λιγότερες φορές.

Σημαντικές Σκηνοθεσίες
Το 1980 ο Τζούλιο Κατσαλέτ υπογράφει στην Οπερα της Βιέννης μια παράσταση ταυτόχρονα κλασική και τολμηρή, τοποθετημένη στην περίοδο του Risorgimento.

Μεγάλοι Μαέστροι
Πριν από τον ιδανικό Ρικάρντο Μούτι, ο νέος Κάρλο Μαρία Τζουλίνι (για την επέτειο των 50 χρόνων από τον θάνατο του Βέρντι, το 1951) και ο παραξεχασμένος Τζουζέπε Πατανέ (το 1971 στο Βερολίνο και το 1975 στη Σκάλα του Μιλάνου) έδωσαν εμπνευσμένες ερμηνείες σε αυτό το έργο των «δύσκολων χρόνων».

Ιδανική διανομή
Samuel Ramey, Joan Sutherland, Piero Cappuccilli, Jose Carreras, Riccardo Muti (διεύθυνση).

Δισκογραφία
– Σε στούντιο
Samuel Ramey, Cheryl Studer, Neil Shicoff, Giorgio Zancanaro, Χορωδία και Ορχήστρα της Σκάλας του Μιλάνου, Riccardo Muti (διεύθυνση). Ηχογρ. 1989, ένα άλμπουμ με δύο CD, ΕΜΙ Classics CDS 749952.
– Ζωντανή ηχογράφηση
Nicolao Ghiaurov, Rita Orlandi-Malaspina, Veriano Luchetti, Pierro Cappuccilli, Χορωδία και Ορχήστρα της Σκάλας του Μιλάνου, Giuseppe Patane (διεύθυνση). Ηχογρ. 1975.

---

Μάκβεθ

Macbeth

Θέμα
Το βράδυ μιας νικηφόρας μάχης που στέφθηκε με δόξα μάγισσες αναγγέλλουν στον σκωτσέζο στρατηγό Μάκβεθ ότι θα γίνει βασιλιάς. Αργότερα αυτός μαθαίνει ότι μόνο ένας άνδρας που δεν θα έχει γεννηθεί από γυναίκα θα μπορέσει να τον νικήσει την ημέρα όπου το δάσος θα προχωράει προς το μέρος του. Ο Μάκβεθ, παροτρυμένος από τη διαβολική σύζυγό του, θα δολοφονήσει τον βασιλιά και τους απογόνους του και θα ανακηρυχθεί ο ίδιος βασιλιάς· ενώ όμως η γυναίκα του βυθίζεται στην τρέλα, θα δολοφονηθεί από τον γιο του μακαρίτη βασιλιά που είχε γεννηθεί με καισαρική και ο βασιλικός στρατός, κρυμμένος πίσω από κομμένους κορμούς, θα κερδίσει τη μάχη.

Υποδοχή
Μεγάλη επιτυχία για την πρώτη σαιξπηρική όπερα του Βέρντι, αλλά οι κριτικοί κατηγορούν τον συνθέτη ότι κατέχει λιγότερο από τον Βέμπερ και τον Μέγερμπερ το φανταστικό είδος (μάγισσες κτλ.). Το 1864, για την πρώτη παρουσίαση στην Οπερα του Παρισιού, ο Βέρντι τροποποιεί την παρτιτούρα και προσθέτει ένα μπαλέτο, αλλά οι Γάλλοι κάνουν τους δύσκολους.

Σημαντικές Σκηνοθεσίες
Ο Ζαν Βιλάρ (Αρένα της Βερόνας), ο Τζιόρτζιο Στρέλερ στη Σκάλα του Μιλάνου (1976), o Πιερ Λουίτζι Πίτσι (Παρίσι, Σατλέ, 1980) και o Αντουάν Βιτέζ (Οπερα του Παρισιού, 1984).

Μεγάλοι Μαέστροι
Από τον Βίκτορ ντε Σάμπατα (το 1952 με την Κάλλας στη Σκάλα του Μιλάνου), τον Βιτόριο Γκουί (το 1951 στη Φλωρεντία και το 1960 στο Παλέρμο) ως τον καταπληκτικό Καρλ Μπεμ, μεγάλοι μαέστροι ανακαλύπτουν ξανά το έργο αυτό. Ο Ρικάρντο Μούτι και ο Ρικάρντο Σαϊγί έλαμψαν επίσης, αλλά ξεπεράστηκαν από τον Κλάουντιο Αμπάντο (το 1976 στη Σκάλα του Μιλάνου σε σκηνοθεσία Τζιόρτζιο Στρέλερ).

Ιδανική διανομή
Piero Cappuccilli, Julia Vrady, Boris Christoff, Giacomo Aragall, Claudio Abbado (διεύθυνση).

Δισκογραφία
– Σε στούντιο
Piero Cappuccilli, Shirley Verrett, Nicolao Ghiaurov, Placido Domingo, Χορωδία και Ορχήστρα της Σκάλας του Μιλάνου, Claudio Abbado (διεύθυνση). Ηχογρ. 1976, ένα άλμπουμ με δύο CD, Deutsche Grammophon «The Originals» 449 732-2.
– Ζωντανή ηχογράφηση
Sherrill Milnes, Christa Ludwig, Karl Ridderbusch, Carlo Cossutta, Χορωδία και Ορχήστρα της Κρατικής Οπερας της Βιέννης, Karl Boehm (διεύθυνση). Ηχογρ. 1970.

---

Οι ληστές

I masnadieri

Θέμα
Στη Γερμανία, στις αρχές του 18ου αιώνα, o Κάρλο λαμβάνει ένα γράμμα από τον αντιβασιλιά Ντε Μόορ, τον πατέρα του, που του ανακοινώνει ότι εξορίζεται και αποκληρώνεται. Το γράμμα αυτό στην πραγματικότητα το έγραψε ο κακός αδελφός του Φραντσέσκο. Ο Κάρλο εκδικείται τότε μπαίνοντας επικεφαλής μιας συμμορίας ληστών, ενώ ο Φραντσέσκο τον παρουσιάζει νεκρό στον πατέρα του και στην αρραβωνιαστικιά του Αμάλια, με την οποία (ο Φραντσέσκο) είναι ερωτευμένος. Οταν μαθαίνει ότι ο αδελφός του φυλακίζει τον πατέρα τους ο Κάρλο παίρνει τα όπλα. Ο Φραντσέσκο νικημένος κρεμιέται, η Αμάλια πεθαίνει και ο Κάρλο μετανιωμένος παραδίδεται στη φρουρά.

Υποδοχή
Η μοναδική όπερα του Βέρντι που γράφτηκε για το Λονδίνο έτυχε χλιαρής υποδοχής, παρ’ ότι η βασίλισσα Βικτωρία διέκοψε τις εργασίες του Κοινοβουλίου για να παρευρεθεί. Το έργο παίχτηκε τέσσερις φορές με επιτυχία φθίνουσα.

Σημαντικές Σκηνοθεσίες
Ο Πιερ Κονστάν στο Νανσύ το 1980 (και στο Θέατρο του Σατλέ το 1982, Παρίσι) και o Ελιά Μοσίνσκι στο Φεστιβάλ του Εδιμβούργου το 1998 επέλεξαν μια σκηνοθετική γραμμή που απαλείφει τις συμβατικότητες του λιμπρέτου.

Μεγάλοι Μαέστροι
Ο άψογος στυλίστας Τζιαναντρέα Γκαβατσένι, στον Φλωρεντινό Μάιο το 1969 και στην Οπερα της Ρώμης το 1972, ανέδειξε την καταπληκτική ενέργεια της παρτιτούρας. Από το 1969, ο Ρικάρντο Μούτι υποστήριξε επίσης το έργο.

Ιδανική διανομή
Cario Bergonzi, Ilva Ligabue, Renato Bruson, Boris Christoff, Vittorio Gui (διεύθυνση).

Δισκογραφία
– Σε στούντιο
Carlo Bergonzi, Montserrat Caballe, Piero Cappuccilli, Ruggero Raimondi, Ambrosian Singers, New Philharmonia Orchestra, Lamberto Gardelli (διεύθυνση). Ηχογρ. 1974, ένα άλμπουμ με δύο CD, Philips 422 423-2.
– Ζωντανή ηχογράφηση
Gianni Raimondi, Ilva Ligabue, Renato Bruson, Nicolai Ghiaurov, Χορωδία και Ορχήστρα της Οπερας της Ρώμης, Gianandrea Gavazzeni (διεύθυνση). Ηχογρ. 1972.

---

Ιερουσαλήμ

Jérusalem

Θέμα
Η πλοκή είναι αισθητά η ίδια με την πλοκή της όπερας Οι Λομβαρδοί, αλλά το λιμπρέτο είναι δουλεμένο καλύτερα. Οι Λομβαρδοί αντικαταστάθηκαν από τους Τουλουζάνους. Μεταξύ των τροποποιήσεων και των προσθέσεων που έκανε ο Βέρντι στην παρτιτούρα, αναφέρουμε το μπαλέτο, χωρίς το οποίο δεν ήταν δυνατόν να ανέβει το έργο στην Οπερα του Παρισιού.

Υποδοχή
Χωρίς να καταλήξει στον πατριωτικό θρίαμβο των Λομβαρδών στην Ιταλία, το έργο παίχτηκε τριάντα μία φορές με αξιοσημείωτη επιτυχία.

Σημαντικές Σκηνοθεσίες
Ο Ζαν Βιλάρ το 1963 στο Fenice της Βενετίας, ακολούθησε το ύφος ΤΝΡ (Εθνικό Λαϊκό Θέατρο) για την πρώτη λυρική σκηνοθεσία του. Ο Ζαν-Μαρί Σιμόν (στην Οπερα του Παρισιού, τον Μάρτιο του 1984) επέλεξε μια καλόγουστη ανατολίτικη εικονογραφία.

Μεγάλοι Μαέστροι
Ο Τζιαναντρέα Γκαβατσένι (πάντα αυτός) ανέδειξε στη Βενετία το 1963 αυτή τη δεύτερη εκδοχή των Λομβαρδών.

Ιδανική διανομή
Leyla Gencer, Giacomo Aragall, Samuel Ramey, Riccardo Chailly (διεύθυνση).

Δισκογραφία
– Σε στούντιο
Mariana Mescheriakova, Marcello Giordani, Roberto Scandiuzzi, Χορωδία του Μεγάλου Θεάτρου της Γενεύης, Ορχήστρα της Suisse Normande, Fabio Luisi (διεύθυνση). Ηχογρ. 2000, ένα άλμπουμ με τρία τρία CD, Philips 462 613-2.
– Ζωντανή ηχογράφηση
Leyla Gencer, Giacomo Aragall, Giangiacomo Guelfi, Χορωδία και Ορχήστρα του Θεάτρου Fenice της Βενετίας, Gianandrea Gavazzeni (διεύθυνση). Ηχογρ. 1963. Ιταλική απόδοση.

---

Ο κουρσάρος

Il corsaro

Θέμα
Ο Κοράντο, ένας έλληνας κουρσάρος, μπαίνει μεταμφιεσμένος στο στρατόπεδο των Τούρκων, των οποίων ο αρχηγός είναι ο πασάς Σεΐντ. Οι σύντροφοί του όμως επιτίθενται εναντίον του στρατοπέδου πριν από το συμφωνημένο σύνθημα. Οι Τούρκοι ανακαλύπτουν τον Κοράντο, τον τραυματίζουν και τον συλλαμβάνουν. Αυτός που του σώζει τη ζωή και τον βοηθά να διαφύγει είναι η Γκουλνάρα, σύντροφος του Σεΐντ. Τη στιγμή που ο Κοράντο φθάνει στο καταφύγιό του, η αρραβωνιαστικιά του Μεντόρα, που τον νομίζει νεκρό, ψυχορραγεί. Ο Κοράντο πέφτει στη θάλασσα.

Υποδοχή
Το έργο περνά απαρατήρητο. Ο Βέρντι, απασχολημένος με τη σύνθεση της όπερας Η μάχη του Λενιάνο και με το ειδύλλιό του με την Τζουζεπίνα Στρεπόνι, δεν παρευρίσκεται στην παράσταση.

Σημαντικές Σκηνοθεσίες
Δεν είναι καμία γνωστή.

Μεγάλοι Μαέστροι
Δεν έχει ακόμη βρεθεί μαέστρος που να μπορεί να αποδώσει την ομορφιά αυτής της ρομαντικής όπερας.

Ιδανική διανομή
Montserrat Caballe, Shirley Verrett, Jose Cura, Renato Bruson, Tullio Serafin (διεύθυνση).

Δισκογραφία
– Σε στούντιο
Montserrat Caballe, Jose Carreras, Jessye Norman, Choeur Ambrosian Singers, New Philharmonia Orchestra, Lamberto Gardelli (διεύθυνση). Ηχογρ. 1975, ένα άλμπουμ με δύο CD, Philips 426 118-2.
– Ζωντανή ηχογράφηση
Katia Ricciarelli, Angeles Gulin, Giorgio Lamberti, Renato Bruson, Χορωδία και Ορχήστρα του Θεάτρου Fenice, Jesus Lopez-Cobos (διεύθυνση), Ηχογρ. 1971.

---

Η μάχη του Λενιάνο

La battaglia di Legnano

Θέμα
Το 1176 ο Αρίγκο και ο Ρολάντο, πηγαίνοντας στο Κόμο ως επίτροποι της Λέγκας της Λομβαρδίας, για να πείσουν τον Φρειδερίκο Βαρβαρόσα να συμμαχήσει μαζί τους, βλέπουν να καταφθάνει ο αυτοκράτορας, επικεφαλής του στρατού του, αποφασισμένος να συντρίψει την αντίσταση της Λομβαρδίας και να ισοπεδώσει το Μιλάνο. Τότε μπαίνουν στην παρανομία. Σε αυτό το διάστημα η Λίντα, που έχει παντρευτεί τον Ρολάντο, γράφει ένα ερωτικό γράμμα στον Αρίγκο που τον αγαπούσε πάντα αλλά τον θεωρούσε εξαφανισμένο. Ερωτική σύγχυση. Ο σύζυγος θέλει να εμποδίσει τον αντίπαλό του να μονομαχήσει αλλά αυτός του ξεφεύγει, πληγώνει τον Βαρβαρόσα και πεθαίνει ήρεμος.

Υποδοχή
Γραμμένο στη Ρώμη, όπου η επανάσταση έχει περισσότερες ευκαιρίες να πετύχει από ό,τι αλλού, το πατριωτικό αυτό έργο γνώρισε θριαμβευτική υποδοχή. Το βράδυ της πρεμιέρας το κοινό μπιζάρει την τελευταία πράξη. Η Ιταλική Δημοκρατία ανακηρύσσεται δεκατρείς ημέρες αργότερα.

Σημαντικές Σκηνοθεσίες
Δεν γνωρίζουμε καμία.

Μεγάλοι Μαέστροι
Ο μεγάλος Βιτόριο Γκουί είναι αυτός που το 1959 στη Φλωρεντία έδωσε ζωή στο τελευταίο από τα πατριωτικά έργα της πρώτης περιόδου του Βέρντι. Ο άλλος μεγάλος Τζιαναντρέα Γκαβατσένι «έπαιζε» την παρτιτούρα στην άκρη της μπαγκέτας του.

Ιδανική διανομή
Placido Domingo, Leyla Gencer, Giuseppe Taddei, Vittorio Gui (διεύθυνση).

Δισκογραφία
– Σε στούντιο
Jose Carreras, Katia Ricciarelli, Matteo Manuguerra, Χορωδία και Ορχήστρα της Αυστριακής Ραδιοφωνίας, Lamberto Gardelli (διεύθυνση). Ηχογρ. 1977, ένα άλμπουμ με δύο CD, Philips 422 435-2.
– Ζωντανή ηχογράφηση
Franco Corelli, Antonietta Stella, Ettore Bastianni, Χορωδία και Ορχήστρα της Σκάλας του Μιλάνου, Gianandrea Gavazzeni (διεύθυνση). Ηχογρ. 1961.

---

Λουίζα Μίλερ

Luisa Miller

Θέμα
Στο Τιρόλο στις αρχές του 18ου αιώνα, ο ανέντιμος κόμης Βάλντερ θέλει να δώσει στον γιο του Ροντόλφο ως σύζυγο την ανιψιά του, τη δούκισσα Φεντερίκα, αλλά ο Ροντόλφο είναι ερωτευμένος με τη Λουίζα, κόρη του γέρου στρατιώτη Μίλερ. Ο κόμης, για να δώσει λύση σε αυτή την κατάσταση, κλείνει τον Μίλερ στη φυλακή. Η Λουίζα, για να σώσει τον πατέρα της, γράφει στον Ροντόλφο ότι αγαπά κάποιον άλλο. Ενώ ο Ροντόλφο ετοιμάζεται να παντρευτεί τη Φεντερίκα, η Λουίζα, της οποίας ο πατέρας επιτέλους ελευθερώθηκε, αποκαλύπτει την αλήθεια στον εραστή της. Δηλητηριάζονται και οι δύο.

Υποδοχή
Χλιαρή υποδοχή στη Νάπολι, επειδή ορισμένοι τραγουδιστές ήταν κατώτεροι των περιστάσεων, αλλά κυρίως επειδή το έργο δεν είχε «εμπορικές» άριες (με εξαίρεση τη ρομάντζα του τενόρου). Παρ’ όλα αυτά το έργο ανέβηκε διακόσιες φορές στην υπόλοιπη Ιταλία κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1850.

Σημαντικές Σκηνοθεσίες
Δεν είναι καμία γνωστή.

Μεγάλοι Μαέστροι
Δεν έχει περάσει πολύς καιρός από τότε που αυτός ο προάγγελος της Τραβιάτα βγήκε από τη σκιά. Ο Λόριν Μάαζελ και ο Τζέιμς Λιβάιν ανέδειξαν με επιτυχία την ενέργεια αυτού του εσωστρεφούς μελοδράματος.

Ιδανική διανομή
Renata Scotto, Luciano Pavarotti, Leo Nucci, Claudio Abbado (διεύθυνση).

Δισκογραφία
– Σε στούντιο
Katia Ricciarelli, Placido Doningo, Renato Bruson, Χορωδία και Ορχήστρα του Κόβεντ Γκάρντεν του Λονδίνου, Lorin Maazel (διεύθυνση). Ηχογρ. 1979, ένα άλμπουμ με δύο CD, Deutsche Grammophon 459481-2.
– Ζωντανή ηχογράφηση
Renata Scotto, Placido Domingo, Sherill Milnes, Χορωδία και Ορχήστρα της Μητροπολιτικής Οπερας της Νέας Υόρκης, James Levine (διεύθυνση). Ηχογρ. 1978.

---

Στιφέλιο

Stiffelio

Θέμα
Γερμανία, αρχές του 19ου αιώνα. Ο προτεστάντης ιερέας Στιφέλιο, διωκόμενος για τις ιδέες του, βρίσκει καταφύγιο στον κόμη Στάνκαρ, επίσης προτεστάντη, και παντρεύεται την κόρη του Λίνα. Κατά την απουσία του όμως η γυναίκα του τον απατά με τον ωραίο Ραφαέλε. Ο Στάνκαρ βλέπει μόνο μία λύση: να σκοτώσει τον γόη. Ο Στιφέλιο όμως σαν καλός χριστιανός συγχωρεί την άπιστη.

Υποδοχή
Θεωρήθηκε αποτυχία τόσο από το κοινό όσο και από τους κριτικούς, πιθανώς λόγω του σκανδαλώδους για την εποχή θέματος. Η επανάληψή του στη Ρώμη το 1851, με τον τίτλο Guglielmo Wellingrode, γνώρισε καλύτερη υποδοχή: ο Βέρντι μετέτρεψε τον ιερέα σε πολιτικό άνδρα. Στην τρίτη διασκευή, με τίτλο Αρόλντο, μεταφέρει το θέμα στην εποχή των Σταυροφοριών.

Σημαντικές Σκηνοθεσίες
Η σκηνοθεσία στο Λονδίνο του Ελιά Μοσίνσκι μετέφερε με συγκλονιστικό τρόπο την πνιγηρή ατμόσφαιρα αυτής της σκοτεινής ιστορίας μοιχείας. Ο Πιερ Λουίτζι Πίτσι την απέδωσε με διαφορετικό τρόπο στη Βενετία.

Μεγάλοι Μαέστροι
Η όπερα αυτή, που έφερε το κοινό σε αμηχανία λόγω… χρηστών ηθών, βγήκε από τη λήθη τα τελευταία χρόνια. Ο Πέτερ Μάαγκ τη διηύθυνε με απαράμιλλη ενέργεια στην Πάρμα το 1968.

Ιδανική διανομή
Jose Carreras, Catherine Malfitano, Matteo Manuguerra, Riccardo Chailly (διεύθυνση).

Δισκογραφία
– Σε στούντιο
Jose Carreras, Sylvia Sass, Matteo Manuguerra, Χορωδία και Ορχήστρα της Αυστριακής Ραδιοφωνίας, Lamberto Gardelli (διεύθυνση). Ηχογρ. 1979, ένα άλμπουμ με δύο CD, Philips 422 432-2.
– Ζωντανή ηχογράφηση
Mario del Monaco, Angeles Gulin, Giulio Fioravanti, Χορωδία και Ορχήστρα του Θεάτρου San Carlo της Νάπολι, Oliviero de Fabritiis (διεύθυνση). Ηχογρ. 1972.

---

Ριγκολέττο

Rigoletto

Θέμα
Ο Ριγολέτος, γελωτοποιός του δούκα, μισητό πρόσωπο στην αυλή της Μάντοβας, έχει μόνο μία «αδυναμία»: την αγάπη του για την κόρη του Τζίλντα. Αυτό που δεν ξέρει είναι ότι ο δούκας υποκρινόμενος τον φοιτητή φλερτάρει την Τζίλντα, η οποία τον ερωτεύεται. Οταν ανακαλύπτει την αλήθεια ο Ριγολέτος πέφτει σε μια παγίδα που του είχαν στήσει οι αυλικοί. Η Τζίλντα οδηγείται στον θάνατο και ο ίδιος στην απελπισία.

Υποδοχή
Θρίαμβος για αυτό το πρώτο αριστούργημα της «δεύτερης περιόδου» του Βέρντι. Ο Τύπος βρίσκεται σε σύγχυση αλλά το κοινό σαγηνεύεται. Αρκετό καιρό μετά την πρώτη παρουσίαση η λογοκρισία επιβάλλει μερικές μετατροπές.

Σημαντικές Σκηνοθεσίες
Η κλασική αλλά μεγαλοπρεπής παραγωγή του Φράνκο Τζεφιρέλι και της Λίλα ντε Νόμπιλι στο Κόβεντ Γκάρντεν του Λονδίνου το 1964, καθώς και η παραγωγή του Τζόναθαν Μίλερ στην Εθνική Οπερα της Αγγλίας το 1982, που μετέφερε τη δράση στο Σικάγο των γκάγκστερ, υπερέβησαν με επιτυχία τις όποιες συμβατικότητες του λιμπρέτου.

Μεγάλοι Μαέστροι
Ο Ριγολέτος είναι όπερα ρεπερτορίου και την έχουν διευθύνει οι μεγαλύτεροι μαέστροι. Αρθούρος Τοσκανίνι, Τούλιο Σεραφίν, Τζιαναντρέα Γκαβατσένι, Κάρλο Μαρία Τζουλίνι, Ρικάρντο Μούτι, Ρικάρντο Σαϊγί, αλλά επίσης και πιο απρόβλεπτες προσωπικότητες, όπως ο Ράφαελ Κούμπελικ, προσηλώθηκαν στο έργο αυτό.

Ιδανική διανομή
Tito Gobbi, Renata Scotto, Alfredo Kraus, Carlo Maria Giulini (διεύθυνση).

Δισκογραφία
– Σε στούντιο
Dietrich Fischer-Dieskau, Renata Scotto, Carlo Bergonzi, Fiorenza Cossotto, Χορωδία και Ορχήστρα της Σκάλας του Μιλάνου, Rafael Kubelik (διεύθυνση). Ηχογρ. 1963, ένα άλμπουμ με δύο CD, Deutsche Grammophon 437 704-2.
– Ζωντανή ηχογράφηση
Κώστας Πασχάλης, Renata Scotto, Luciano Pavarotti, Paolo Washington, Χορωδία και Ορχήστρα της Οπερας της Ρώμης, Carlo Maria Giulini (διεύθυνση). Ηχογρ. 1966.

---

Ο τροβαδούρος

Il trovatore

Θέμα
Στην Ισπανία του 15ου αιώνα ο τροβαδούρος Μανρίκο, αδελφός του ισχυρού κόμη Ντε Λούνα, είχε πέσει από μωρό θύμα απαγωγής από την τσιγγάνα Ατσουτσένα, της οποίας η μητέρα είχε πεθάνει στην πυρά με εντολή του κόμη. Ο Μανρίκο γίνεται αντίζηλος του κόμη, αφού και οι δύο αγαπούν την όμορφη Λεονόρα. Μόνο όταν η Λεονόρα θα δηλητηριαστεί και ο Μανρίκο θα δολοφονηθεί με εντολή του κόμη, η Ατσουτσένα θα αποκαλύψει στον κόμη ότι ο τροβαδούρος ήταν στην πραγματικότητα αδελφός του.

Υποδοχή
Μεγάλη πανευρωπαϊκή επιτυχία. Ο ίδιος ο Βέρντι διευθύνει την παρισινή πρεμιέρα στο Theatre Italien. Στη συνέχεια θα παρουσιάσει μια ελαφρά τροποποιημένη διασκευή για την Οπερα των Παρισίων.

Σημαντικές Σκηνοθεσίες
Ο Πιερ Κονστάν στο Βασιλικό Θέατρο Ντε Λα Μονέ των Βρυξελλών και ο Τζουζέπε Πατρόνι Γκρίφι (με τα υπέροχα γλυπτά του Μάριο Τσερόλι) στην Αρένα της Βερόνας σκηνοθέτησαν με αξιομνημόνευτο τρόπο αυτό το ξέφρενο μελόδραμα.

Μεγάλοι Μαέστροι
«Για να έχει επιτυχία ο “Τροβατόρε” πρέπει να τραγουδήσουν οι τέσσερις ομορφότερες φωνές του κόσμου» χαριτολογούσε ο Τοσκανίνι. Οι ντίβες αποδίδουν όμως καλύτερα όταν ο μαέστρος είναι ικανός και στον δίσκο η συνεργασία της Μαρίας Κάλλας με τον Χέρμπερτ φον Κάραγιαν δημιουργεί θαύματα, παρ’ όλο που η διανομή είναι ξεπερασμένη και η ηχοληψία δεν είναι εξαιρετική. Σε αυτό το έργο που κοιτάζει προς το παρελθόν ο Τζιαναντρέα Γκαβατσένι, ο Κάραγιαν, ο Μέτα και ο Κάρλο Μαρία Τζουλίνι έχουν δώσει τον καλύτερο εαυτό τους.

Ιδανική διανομή
Renata Scotto, Luciano Pavarotti, Shirley Verret, Piero Cappuccilli, Ricardo Muti (διεύθυνση).

Δισκογραφία
– Σε στούντιο
Leontyne Price, Placido Domingo, Fiorenza Cossotto, Sheril Milnes, Χορωδία Ambrosian, New Philharmonia Orchestra, Zubin Mehta (διεύθυνση). Ηχογρ. 1969, ένα άλμπουμ με δύο CD, RCA-BMGRD 86194.
– Ζωντανή ηχογράφηση
Gabriela Tucci, Carlo Bergonzi, Giulietta Simionato, Piero Cappuccilli, Χορωδία και Ορχήστρα της Σκάλας του Μιλάνου, Gianandrea Gavazenni (διεύθυνση). Ηχογρ. 1962.

---

Τραβιάτα

La traviata

Θέμα
Είκοσι ετών, ακόμη πανέμορφη,­ η φυματίωση την κατατρώει,­ η «ημικοσμική» Βιολέτα Βαλερύ, πόρνη πολυτελείας, ξεδίνει σε λαμπρές γιορτές στο Παρίσι. Σε μία από αυτές συναντά τον νεαρό Αλφρέδο Ζερμόν και ο έρωτας είναι κεραυνοβόλος. Οι εραστές βρίσκουν καταφύγιο στην εξοχή, αλλά ο πατέρας του Αλφρέδο, ο αυστηρός Τζιόρτζιο Ζερμόν, έρχεται να ζητήσει από τη Βιολέτα να εγκαταλείψει τον γιο του, του οποίου βάζει σε κίνδυνο το μέλλον. Η Βιολέτα θα επιστρέψει στο Παρίσι για να μην μπει εμπόδιο ανάμεσα στον αγαπημένο της και στον πατέρα του. Απελπισμένη θα πεθάνει στην αγκαλιά του αγαπημένου της που την τελευταία στιγμή μαθαίνει τη θυσία της.

Υποδοχή
Φιάσκο στο Fenice: η prima donna είναι ανεπαρκής και το έργο, παρ’ ότι ανέβηκε με κοστούμια Louis XV, προκαλεί σύγχυση στο κοινό με τον ρεαλισμό του. Το 1854 ο Βέρντι τροποποιεί ελαφρά την παρτιτούρα. Η επανάληψη, πάντα στη Βενετία αλλά αυτή τη φορά στο San Benedetto, γνωρίζει θριαμβευτική υποδοχή.

Σημαντικές Σκηνοθεσίες
Θυμόμαστε βέβαια τη θρυλική σκηνοθεσία του Λουκίνο Βισκόντι στη Σκάλα του Μιλάνου (με τη Μαρία Κάλλας) το 1955, αλλά και την τρομερή και ρεαλιστική άποψη του Καρλ Ερνστ Χέρμαν στη Μονέ των Βρυξελλών το 1988 και τις τραγικές πινελιές του Ρίτσαρντ Εϊρ στο Κόβεντ Γκάρντεν του Λονδίνου το 1994.

Μεγάλοι Μαέστροι
Σε αυτό το έργο δωματίου ο διευθυντής ορχήστρας γίνεται πρωταγωνιστής στον ίδιο βαθμό με την prima donna. Ο Τοσκανίνι, ο Τζουλίνι (με την Κάλλας), ο Λόριν Μάαζελ, ο Κάρλος Κλάιμπερ δοξάστηκαν, κάνοντας να φαίνονται ανούσιοι οι κατά τα άλλα αξιόλογοι μαέστροι που «διεκπεραιώνουν με επάρκεια» το έργο.

Ιδανική διανομή
Julia Varady, Alfredo Kraus, Leo Nucci, Carlo Maria Giulini (διεύθυνση).

Δισκογραφία
– Σε στούντιο
Renata Scotto, Alfredo Kraus, Renato Bruson, Χορωδία Ambrosian, Philharmonia Orchestra, Ricardo Muti (διεύθυνση). Ηχογρ. 1982, ένα άλμπουμ με δύο CD, ΕΜΙ Classics CDS 747538 8.
– Ζωντανή ηχογράφηση
Maria Callas, Cesare Valetti, Mario Zanassi, Χορωδία και Ορχήστρα του Covent Garden του Λονδίνου, Nicola Rescigno (διεύθυνση). Ηχογρ. 1958.

---

Σικελικοί εσπερινοί

Les vêpres siciliennes

Θέμα
Τη στιγμή που θα σημάνουν οι καμπάνες του εσπερινού της Δευτέρας του Πάσχα, το 1282, οι σικελοί πατριώτες, ενωμένοι υπό τον πνευματικό αρχηγό τους Τζιοβάνι ντε Πρότσιντα που επέστρεψε από μακρόχρονη εξορία, έχουν σχεδιάσει να σφάξουν τους γάλλους κατακτητές. Η εξέγερση γίνεται με αφορμή τον γάμο της σικελής δούκισσας Ελένης με τον Ερρίκο, γιο του γάλλου κυβερνήτη του νησιού.

Υποδοχή
Στο γαλλικό κοινό δεν αρέσει πολύ να βλέπει τη σφαγή των Γάλλων από τους ιταλούς πατριώτες και το έργο γνωρίζει χλιαρή υποδοχή. Οι κριτικοί και οι μουσικοί, με επικεφαλής τον Μπερλιόζ, εκτιμούν ωστόσο τις ομορφιές της παρτιτούρας.

Σημαντικές Σκηνοθεσίες
Η τεράστια μαύρη σκάλα του σκηνογράφου Γιόζεφ Σβόμποντα για τη σκηνοθεσία του Τζον Ντέξτερ στο Αμβούργο, στο Παρίσι, στη Νέα Υόρκη και στο Λονδίνο παραμένει αξέχαστη. Ο Λούκα Ρονκόνι και κατόπιν ο Πιερ Λουίτζι Πίτσι (στη Σκάλα του Μιλάνου) ανέδειξαν με τον καλύτερο τρόπο αυτή την πάντα επίκαιρη ιστορία αντίστασης προς τον ξένο κατακτητή.

Μεγάλοι Μαέστροι
Ο απρόβλεπτος Εριχ Κλάιμπερ (με τη Μαρία Κάλλας και τον Μπορίς Κριστόφ στον Φλωρεντινό Μάιο το 1951), ο θερμόαιμος Τζέιμς Λιβάιν, ο πολύ ιδιόρρυθμος Ρικάρντο Μούτι (με τη Ρενάτα Σκότο, τον Ρουτζέρο Ραϊμόντι και τον Ρενάτο Μπρουζόν επίσης στον Φλωρεντινό Μάιο το 1978) ήταν λαμπροί.

Ιδανική διανομή
Renata Scotto, Placido Domingo, Κώστας Πασχάλης, Boris Christoff, Riccardo Muti (διεύθυνση).

Δισκογραφία
– Σε στούντιο
Martina Arroyo, Placido Domingo, Sherrill Milnes, Ruggero Raimondi, John Aldis Choir, New Philharmonia Orchestra, James Levine (διεύθυνση). Ηχογρ. 1973, τρία CD, RCA-BMG RD 80370.
– Ζωντανή ηχογράφηση
Renata Scotto, Veriano Luchetti, Renato Bruson, Ruggero Raimondi, Χορωδία του Φεστιβάλ του Μουσικού Φλωρεντινού Μαΐου, Riccardo Muti (διεύθυνση). Ηχογρ. 1978.

---

Σιμόν Μποκανέγκρα

Simon Boccanegra

Θέμα
Στη Γένοβα τον 14ο αιώνα ο πληβείος Σιμόν Μποκανέγκρα δέχεται να γίνει δόγης για να μπορέσει να παντρευτεί την κόρη του ευγενούς Φιέσκο. Είκοσι πέντε χρόνια αργότερα ο Σιμόν είναι πάντα δόγης και η κόρη που είχε αποκτήσει παλιά από την ερωμένη του Αμέλια είναι ερωτευμένη με τον αριστοκράτη Γκαμπριέλε Αντόρνο. Η Αμέλια όμως δεν γνωρίζει ποιος είναι ο πατέρας της και ο απαίσιος Πάολο, που ήταν ερωτευμένος με τη νέα κοπέλα αλλά είχε απογοητευτεί, θα υποδαυλίσει τη ζήλια του Γκαμπριέλε και θα δώσει ένα αργό δηλητήριο στον Σιμόν, ο οποίος πεθαίνει μακαρίζοντας τους νέους και ορίζοντας διάδοχό του τον Γκαμπριέλε.

Υποδοχή
Στην πρεμιέρα το κοινό είναι χλιαρό και ο Τύπος επικρίνει το λιμπρέτο. Το 1879 ο Βέρντι, με τη βοήθεια του Μπόιτο στο λιμπρέτο, επεξεργάζεται πάλι το έργο. Η δεύτερη αυτή διασκευή δεν θα έχει καλύτερη υποδοχή.

Σημαντικές Σκηνοθεσίες
Ο Τζιόρτζιο Στρέλερ και ο σκηνογράφος Ετζο Φριτζέριο παρουσίασαν στη Σκάλα του Μιλάνου ένα από τα ωραιότερα θεάματα στην ιστορία της όπερας. Ο Πιερ Κονστάν στη Μονέ των Βρυξελλών και κατόπιν στην Οπερα του Νανσύ μάς άφησε την εξαιρετική εντύπωση ενός κόσμου από θάλασσα, σύννεφα και μοναξιά.

Μεγάλοι Μαέστροι
Ο Δημήτρης Μητρόπουλος στη Μητροπολιτική Οπερα της Νέας Υόρκης το 1960 και ο Γκαβατσένι στη Βιέννη τον επόμενο χρόνο ανέδειξαν την ομορφιά του έργου. Ο Κλάουντιο Αμπάντο και οΤζιόρτζιο Στρέλερ όμως δημιούργησαν το αξιομνημόνευτο γεγονός στη Σκάλα του Μιλάνου το 1976.

Ιδανική διανομή
Piero Cappuccilli, Kiri Te Kanawa, Boris Christoff, Luciano Pavarotti, Claudio Abbado (διεύθυνση).

Δισκογραφία
– Σε στούντιο
Piero Cappuccilli, Mirella Freni, Nicolai Ghiaurov, Jose Carreras, Χορωδία και Ορχήστρα της Σκάλας του Μιλάνου, Claudio Abbado (διεύθυνση). Ηχογρ. 1976, ένα άλμπουμ με δύο CD.
– Ζωντανή ηχογράφηση
Tito Gobbi, Leyla Gencer, Ronaldo Panarei, Giuseppe Zampieri, Χορωδία και Ορχήστρα της Φιλαρμονικής της Βιέννης, Gianandrea Gavazzeni (διεύθυνση). Ηχογρ. 1961.

---

Αρόλντο

Aroldo

Θέμα
Διασκευή του Στιφέλιο, τοποθετημένη στη Σκωτία, με ήρωα έναν ιππότη που επιστρέφει από τις Σταυροφορίες. Ο εραστής, ο Γκοντβίνο, είναι πιο ερωτευμένος με την άπιστη σύζυγο από ό,τι ο Ραφαέλε στον Στιφέλιο.

Υποδοχή
Το έργο επισκιάστηκε από την επιτυχία του Χορού Μεταμφιεσμένων και της Δύναμης του Πεπρωμένου.

Σημαντικές Σκηνοθεσίες
Του Πιερ Λουίτζι Πίτσι στη Βενετία.

Μεγάλοι Μαέστροι
Αυτή η δεύτερη επεξεργασία του Stiffelio ξαναζωντάνεψε από τον Τούλιο Σεραφίν το 1953 στη Φλωρεντία χάρη στις αρετές που διέθετε αυτός ο θρυλικός γνώστης του ιταλικού λυρικού ρεπερτορίου.

Ιδανική διανομή
Neil Shicoff, Antonietta Stella, Ettore Bastianini, Tullio Serafin (διεύθυνση).

Δισκογραφία
– Σε στούντιο
Neil Shicoff, Carol Vaness, Antony Michaels-Moore, Roberto Scandiuzzi, Χορωδία και Ορχήστρα του Μουσικού Φλωρεντινού Μαΐου, Fabio Luisi (διεύθυνση). Ηχογρ. 2000, ένα άλμπουμ με δύο CD, Philips 462 512-2.
– Ζωντανή ηχογράφηση
Gino Penno, Antonietta Stella, Aldo Protti, Χορωδία και Ορχήστρα του Μουσικού Φλωρεντινού Μαΐου, Tullio Serafin (διεύθυνση). Ηχογρ. 1953.

---

Χορός μεταμφιεσμένων

Un ballo in maschera

Θέμα
Ο Ρικάρντο, κυβερνήτης της Βοστώνης, αγαπά την Αμέλια που είναι παντρεμένη με τον φίλο και σύμβουλό του Ρενάτο. Με τη συμβουλή μιας μάντισσας η Αμέλια πηγαίνει στο κοιμητήριο για να μαζέψει το «χόρτο της λησμονιάς». Ο Ρικάρντο τη συναντά εκεί. Ο Ρενάτο τούς συλλαμβάνει. Ταυτόχρονα συνωμότες με τη βοήθεια του Ρενάτο σχεδιάζουν να δολοφονήσουν τον Ρικάρντο κατά τη διάρκεια ενός χορού μεταμφιεσμένων. Ο Ρικάρντο θα έχει τον χρόνο να διακηρύξει την αθωότητα της Αμέλια προτού πεθάνει.

Υποδοχή
Ο Βέρντι μετέφερε την πλοκή στην Αμερική για να αποφύγει τη λογοκρισία που απαγορεύει την αναπαράσταση της βασιλοκτονίας. Η πρεμιέρα είχε τεράστια επιτυχία, παρά την αδυναμία ορισμένων τραγουδιστών.

Σημαντικές Σκηνοθεσίες
Ο Ζαν-Μαρί Σιμόν στην Οπερα της Γενεύης και ο Τζον Σλέσινγκερ στο Φεστιβάλ του Σάλτσμπουρκ απέδειξαν ότι η παράδοση είχε καλές προοπτικές.

Μεγάλοι Μαέστροι
Αναμειγνύοντας τα είδη, το έργο δημιουργούσε πάντοτε αμηχανία στους μαέστρους. Οι Ιταλοί Αρθούρος Τοσκανίνι, Τούλιο Σεραφίν, Βιτόριο Γκουί, Τζιαναντρέα Γκαβατσένι, Κλάουντιο Αμπάντο, Ρικάρντο Μούτι πάντως ένιωθαν εξοικειωμένοι με το έργο αυτό, όπως άλλωστε και ο Κάραγιαν.

Ιδανική διανομή
Carlo Bergonzi, Anna Tomowa-Sintow, Tito Gobbi, Natalie Dessay, Shirley Verrett, Δημήτρης Μητρόπουλος (διεύθυνση).

Δισκογραφία
– Σε στούντιο
Carlo Bergonzi, Leontyne Price, Robert Merrill, Shirley Verrett, Reri Grist, Χορωδία και Ορχήστρα της ιταλικής RCA, Erich Leinsdorf (διεύθυνση). Ηxoγρ. 1966. Αλμπουμ με δύο CD, RCA-BMG GD 86645.
– Ζωντανή ηχογράφηση
Tito Gobbi, Leyla Genser, Ronaldo Panerai, Giuseppe Di Stefano, Maria Kallas, Ettore Bastanini, Giulietta Simionato, Eugenia Ratti, Χορωδία και Ορχήστρα της Σκάλας του Μιλάνου, Gianandrea Gavazzeni (διεύθυνση). Ηχογρ. 1957.

---

Η δύναμη του πεπρωμένου

La forza del destino

Θέμα
Στην Ισπανία του 17ου αιώνα o νέος Αλβάρο σκοτώνει κατά λάθος τον πατέρα της κοπέλας που αγαπούσε, της όμορφης Λεονόρας. Το πεπρωμένο φυγείν αδύνατον, αφού ο Κάρλο, αδελφός της Λεονόρας, αποφασίζει να εκδικηθεί τον θάνατο του πατέρα του. Από το μοναστήρι στο οποίο βρήκε καταφύγιο η Λεονόρα ως το πεδίο μάχης όπου ο Αλβάρο σώζει τη ζωή του Κάρλο χωρίς να ξέρει ποιος είναι και ως το βουνό όπου οι δύο φίλοι-εχθροί (οι οποίοι τελικά αναγνωρίζουν ο ένας τον άλλον) πηγαίνουν να αλληλοσκοτωθούν στα πόδια της Λεονόρας, η περιπέτεια είναι καταιγιστική.

Υποδοχή
Η πρεμιέρα εκτιμήθηκε με διάφορους τρόπους στην Αγία Πετρούπολη: οι νέοι εθνικιστές μουσικοί αποδοκιμάζουν τις παραστάσεις, το κοινό χειροκροτεί πολύ θερμά. Επιτυχία στη Νέα Υόρκη, στη Βιέννη, στο Μπουένος Αϊρες και στο Λονδίνο. Η διασκευή, το 1869 στη Σκάλα του Μιλάνου, γνωρίζει αρκετή επιτυχία αλλά μόνο τον 20ό αιώνα το έργο θα επιβληθεί.

Σημαντικές Σκηνοθεσίες
Ο Θάνατος που ρυθμίζει τον χρόνο του πεπρωμένου επάνω σε ένα τεράστιο ρολόι στην Αρένα της Βερόνας το 1978, στη σκηνοθεσία του Ντάριο Ντέλα Κόρτε, όσο και η μεταφορά της δράσης από τον Νικολά Ζοέλ στη διάρκεια του ισπανικού εμφυλίου, στο Καπιτώλιο της Τζουλούζης το 1999, είναι δύο σκηνοθεσίες που έδωσαν φτερά στην όπερα.

Μεγάλοι Μαέστροι
Η δύναμη του πεπρωμένου δεν είναι εύκολο έργο. Δεν είναι τυχαίο ότι διέπρεψαν σε αυτό μεγάλα μεγέθη σαν τον Μπρούνο Βάλτερ (το 1943 στη Μητροπολιτική Οπερα της Νέας Υόρκης) και τον Δημήτρη Μητρόπουλο (το 1953 στη Φλωρεντία και το 1960 στη Βιέννη). Νεότεροι αστέρες, ο Τζέιμες Λιβάιν και ο Ρικάρντο Μούτι.

Ιδανική διανομή
Martina Arroyo, Carlo Bergonzi, Pierro Cappuccilli, Shirley Verrett, Nicolai Ghiaurov, Gabriel Bacquier, Riccardo Muti (διεύθυνση).

Δισκογραφία
– Σε στούντιο
Leontyne Price, Placido Domingo, Sherrill Milnes, Fiorenza Cossotto, Bonaldo Giaiotti, Gabriel Bacquier, John Alldis Choir, Συμφωνική Ορχήστρα του Λονδίνου, James Levine (διεύθυνση). Ηχογρ. 1977. Αλμπουμ με τρία CD, RCA-BMG 74321 39502 2.
– Ζωντανή ηχογράφηση
Renata Tebaldi, Mario Del Monaco, Aldo Protti, Fedora Barbieri, Cesare Siepi, Renato Capecchi, Χορωδία και Ορχήστρα του Mai Musical της Φλωρεντίας, Δημήτρης Μητρόπουλος (διεύθυνση). Ηχογρ. 1953.

---

Δον Κάρλος

Don Carlos

Θέμα
Ο διάδοχος της Ισπανίας Ντον Κάρλος αγαπά την πριγκίπισσα Ελισάβετ των Βαλουά. Και αυτή τον αγαπά, αλλά τη ζητεί σε γάμο ο βασιλιάς Φίλιππος Β’. Ο Κάρλος το παίρνει απόφαση ότι θα δει τη γυναίκα της ζωής του να γίνεται μητριά του, όμως η δράση του υπέρ των εξεγερμένων Φλαμανδών, για τους οποίους ο φίλος του Ντε Πόζα έχει γίνει κήρυκας πολέμου, και το μίσος που τρέφει γι’ αυτόν η επικίνδυνη πριγκίπισσα Εμπολι, που τον αγαπά απελπισμένα, θα αποβούν σε βάρος του. Θα σωθεί από τον παππού του Κάρολο Ε’, που θα του δώσει άσυλο στο μοναστήρι στο οποίο ζει μετά την καθαίρεσή του.

Υποδοχή
Παρά τις περικοπές που έκανε ο συνθέτης, το έργο ενοχλεί το γαλλικό κοινό. Ωστόσο παρουσιάζεται 43 φορές. Η μετάφραση του πρωτοτύπου στα ιταλικά γνωρίζει μεγάλη επιτυχία στο Λονδίνο και στην Μπολόνια. Το 1884, διασκευασμένο και συντομευμένο κατά μία πράξη, παίζεται με επιτυχία στη Σκάλα του Μιλάνου.

Σημαντικές Σκηνοθεσίες
Αν και αντιθετικές, η λαμπρή και πλούσια σκηνοθεσία του Λουκίνο Βισκόντι στο Κόβεντ Γκάρντεν του Λονδίνου το 1958 (εκλεπτυσμένη για την Οπερα της Ρώμης) και η αυστηρή άποψη του Ζαν Βιλάρ στην Αρένα της Βερόνας το 1970 έχουν μείνει αξέχαστες. Εντυπωσιακή και η σκηνοθεσία του Λούκα Ρονκόνι για τη Σκάλα του Μιλάνου το 1976.

Μεγάλοι Μαέστροι
Δεν μας προκαλεί έκπληξη που ο Χέρμπερτ φον Κάραγιαν λάτρευε αυτή την εντυπωσιακή παρτιτούρα. Το έργο αυτό, το οποίο οι σύγχρονοι του Βέρντι θεώρησαν «βαγκνερικό», μόνο πρόσφατα συνάντησε μαέστρους άξιους του επιπέδου του: τον Κάρλο Μαρία Τζουλίνι (το 1958 στο Λονδίνο, σε σκηνοθεσία του Λουκίνο Βισκόντι), τον Γκέοργκ Σόλτι (το 1965 στο Λονδίνο) και τον Κλάουντιο Αμπάντο (1968-1978, στη Σκάλα του Μιλάνου).

Ιδανική διανομή
Giacomo Aragall, Margaret Price, Sherill Milnes, Shirley Verrett, Nicolai Ghiaurov, Giulio Neri, Carlo Maria Giulini (διεύθυνση).

Δισκογραφία
– Σε στούντιο
Placido Domingo, Montserrat Caballe, Sherill Milnes, Shirley Verrett, Ruggero Raimondi, Ambrosian Opera Chorus, Ορχήστρα του Covent Garden του Λονδίνου, Carlo Maria Giulini (διεύθυνση). Ηχογρ. 1970. Αλμπουμ με τρία CD, ΕΜΙ Classics CMS 567 401-2.
– Ζωντανή ηχογράφηση
Placido Domingo, Margaret Price, Renato Bruson, Elena Obraztsova, Evgeni Nesterenko, Χορωδία και Ορχήστρα της Σκάλας του Μιλάνου, Claudio Abbado (διεύθυνση). Ηχογρ. 1978.

---

Αΐντα

Aida

Θέμα
Στην αρχαία Αίγυπτο, η Αμνέρις, κόρη του φαραώ, αγαπά τον νέο στρατηγό Ρανταμές, αλλά αυτός αγαπά τη σκλάβα Αΐντα, κόρη του Αμονάσρο, ηττημένου βασιλιά της Αιθιοπίας. Το πείσμα της φλογερής Αμνέρις, τα τρομερά βάσανα του αιγυπτιακού κλήρου με επικεφαλής τον αρχιερέα Ράμφις, οι άτυχες απόπειρες του Αμονάσρο να εκδικηθεί θα προξενήσουν τη δυστυχία του Ρανταμές και της Αΐντα, που θα πεθάνουν θαμμένοι ζωντανοί ο ένας στην αγκαλιά του άλλου.

Υποδοχή
Στο Κάιρο το έργο γνωρίζει μια συγκυριακή επιτυχία. Στην επανάληψή του στο Μιλάνο η υποδοχή δεν είναι ξεκάθαρη: το κοινό επευφημεί τον Βέρντι αλλά οι κριτικοί θεωρούν το έργο συμβατικό και στιγματισμένο ως «βαγκνερικό». Η Αΐντα όμως γίνεται το πιο πολυπαιγμένο έργο σε όλη την ιστορία της όπερας.

Σημαντικές Σκηνοθεσίες
Στην παράσταση της Κρατικής Οπερας του Βερολίνου το 1995 ο Πετ Χάλμεν μετέφερε την υπόθεση στο Μουσείο του Καΐρου στις αρχές του αιώνα. Στο θέατρο Real της Μαδρίτης το 1998 ο Χούγκο ντε Ανα παρουσίασε μια ονειρική Ανατολή. Αυτές οι δύο αντινομικές και πολύ επιτυχημένες απόψεις μάς παρηγόρησαν για τις κιτς σκηνοθεσίες που γίνονται συχνά.

Μεγάλοι Μαέστροι
Ο Τοσκανίνι δοξάστηκε διευθύνοντας την Αΐντα. Σημαντικοί και οι Τόμας Μπίτσαμ, Χέρμπερτ φον Κάραγιαν, Ζούμπιν Μέτα, Λόριν Μάαζελ. Ο Μούτι και ο Αμπάντο εξαιρετικά πειστικοί.

Ιδανική διανομή
Julia Varady, Grace Bumbry, Jon Vickers, Tito Gobbi, Cesare Siepi, Tullio Serafin (διεύθυνση).

Δισκογραφία
– Σε στούντιο
Leontyne Price, Jon Vickers, Rita Gorr, Robert Merrill, Giorgio Tozzi, Χορωδία και Ορχήστρα της Οπερας της Ρώμης, Georg Solti (διεύθυνση). Ηχογρ. 1962. Αλμπουμ με τρία CD, Decca 417-416 2.
– Ζωντανή ηχογράφηση
Martina Arroyo, Placido Domingo, Fiorenza Cossotto, Piero Cappuccilli, Nicolai Ghiaurov, Χορωδία και Ορχήστρα της Σκάλας του Μιλάνου, Claudio Abbado (διεύθυνση). Ηχογρ. 1972.

---

Οθέλος

Otello

Θέμα
Ο νέγρος Οθέλλος, ήρωας της Δημοκρατίας της Βενετίας, παντρεύτηκε την ξανθή Δυσδεμόνα παρά την αντίθετη γνώμη του πατέρα της. Στην Κύπρο, όπου προσαράζει μετά τη νίκη του επί των Τούρκων, ο Οθέλλος μαθαίνει κρυφά τις φήμες που διασπείρει ο στρατηγός Ιάγος, σύμφωνα με τις οποίες η Δυσδεμόνα απατά τον Οθέλλο με τον νεαρό Κάσιο. Ο Ιάγος θέλει έτσι να εκδικηθεί τον Οθέλλο επειδή προήγαγε τον νεαρό Κάσιο. Πεπεισμένος ότι η Δυσδεμόνα τον απατά με τον Κάσιο, ο Οθέλλος τρελαίνεται από ζήλια και σκοτώνει τη Δυσδεμόνα Κατόπιν αντιλαμβανόμενος το λάθος του αυτοκτονεί.

Υποδοχή
Τεράστια επιτυχία. Ο τενόρος Ταμάνιο αποθεώνεται και ο Βέρντι επευφημείται ως αρχηγός κράτους. Το έργο θα επιβληθεί στο ρεπερτόριο αλλά δεν θα γνωρίσει ποτέ τη δημοτικότητα του Ριγκολέτο ή της Τραβιάτας.

Σημαντικές Σκηνοθεσίες
Η σκηνοθεσία «α λα Βερονέζε» του Ελιά Μοσίνσκι στο Κόβεντ Γκάρντεν του Λονδίνου το 1987 ανέδειξε όλη τη δύναμη του έργου.

Μεγάλοι Μαέστροι
Ποιος μαέστρος άραγε, έστω και αν δεν είχε ασχοληθεί πολύ με το ιταλικό ρεπερτόριο, θα σκεφτόταν να αρνηθεί τη διεύθυνση αυτού του μεγαλοφυούς έργου. Φουρτβένγκλερ, με ύφος περισσότερο βαυαρικό παρά μιλανέζικο, Γκέοργκ Σελ, στη Μητροπολιτική Οπερα της Νέας Υόρκης, το 1946, Τόμας Μπίτσαμ, Χέρμπερτ φον Κάραγιαν, Κάρλος Κλάιμπερ, Τούλιο Σεραφίν, Τοσκανίνι, Μούτι και πρόσφατα ο Αμπάντο είναι οι μαέστροι που έχουν ερμηνεύσει αξιομνημόνευτα το έργο.

Ιδανική διανομή
Jon Vickers, Renata Scotto, Tito Gobbi, Carlos Kleiber (διεύθυνση).

Δισκογραφία
– Σε στούντιο
Jon Vickers, Leonie Rysanek, Tito Gobbi, Χορωδία και Ορχήστρα της Οπερας της Ρώμης, Tullio Serafin (διεύθυνση). Ηχογρ. 1960. Αλμπουμ με δύο CD, RCA-BMG GD 81969.
– Ζωντανή ηχογράφηση
Placido Domingo, Mirella Freni, Piero Cappuccilli, Χορωδία και Ορχήστρα της Σκάλας του Μιλάνου, Carlos Kleiber (διεύθυνση). Ηχογρ. 1976.

---

Φάλσταφ

Falstaff

Θέμα
Στο Ουίνδσορ, ο χοντρός Φάλσταφ ζει ράθυμα στο πανδοχείο, περιτριγυρισμένος από μια αυλή χαρούμενων αλητών. Επειδή θεωρεί τον εαυτό του πάντοτε νέο και ωραίο, αποπειράται να κατακτήσει δύο αστές, οι οποίες, με τη βοήθεια της κυρίας Κουίκλι, κανονίζουν να τον γελοιοποιήσουν σε όλη την πόλη. Ο «Παντσιόνε», γελοιοποιημένος, συμπεραίνει από τις περιπέτειές του ότι «ο κόσμος είναι μια φάρσα».

Υποδοχή
Μισόν αιώνα μετά την αποτυχία της κωμικής όπερας Μια μέρα βασιλείας ο Βέρντι επιστρέφει στην όπερα μπούφα. Η αφρόκρεμα της μιλανέζικης κοινωνίας είναι παρούσα και επιφυλάσσει θριαμβευτική υποδοχή στο έργο. Η οριστική εκδοχή του θα παρουσιαστεί έναν χρόνο αργότερα στο Παρίσι και θα γνωρίσει την ίδια επιτυχία.

Σημαντικές Σκηνοθεσίες
Ο Πέτερ Στάιν, το 1988, στην Εθνική Οπερα της Ουαλλίας (Κάρντιφ) ζωντάνεψε ένα σύμπαν από μικρογραφίες δήθεν αφελείς και γεμάτες χάρη. Οσο για τον Τζιόρτζιο Στρέλερ, στη Σκάλα του Μιλάνου το 1980, μετέφερε τον Σαίξπηρ κάτω από τον ιταλικό ουρανό και δημιούργησε μια αξέχαστη ατμόσφαιρα.

Μεγάλοι Μαέστροι
Λεπτό και λυρικό το τελευταίο αριστούργημα του Βέρντι βρήκε στον Τοσκανίνι τον ιδανικό ερμηνευτή του. Ο Κάραγιαν, ο Σόλτι, ο Μπέρνσταϊν (στη Βιέννη το 1965, σε σκηνοθεσία Βισκόντι) ήταν αξιομνημόνευτοι υποστηρικτές. Το κύκνειο ιταλικό άσμα του Τζουλίνι, το 1982.

Ιδανική διανομή
Bryn Terfel, Pilar Lorengar, Leo Nucci, Bernadette Manca di Nissa, Natalie Dessay, Francisco Araiza, Carlos Kleiber (διεύθυνση).

Δισκογραφία
– Σε στούντιο
Giuseppe Taddei, Raina Kabaivanska, Ronaldo Panerai, Christa Ludwig, Francisco Araiza, Janet Perry, Χορωδία της Οπερας της Βιέννης, Φιλαρμονική Ορχήστρα της Βιέννης, Herbert von Karajan (διεύθυνση). Ηχογρ. 1980. Αλμπουμ με δύο CD, Deutsche Grammophon 447 686-2.
– Ζωντανή ηχογράφηση
Giuseppe Valdengo, Herva Nelli, Franc Guarrera, Cloe Elmo, Antonio Madasi, Teresa Stich-Randall, Robert Shaw Chorale, Συμφωνική Ορχήστρα του NBC, Arturo Toscanini (διεύθυνση). Ηχογρ. 1950. Αλμπουμ με δύο CD, RCA-BMG GD 60251.

---

Αναδημοσίευση από το Βήμα Πολιτισμός
ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ: 28/01/2001 00:00
από τους Gad Georges, Lafon Francois